مهم ترین علائم کمبود عناصر غذایی در درختان میوه

      اگر چه بهترین روش برای جبران مواد غذایی گیاه در خاک انجام آزمون خاک قبل از کاشت درختان می باشد اما بی شک مطمین ترین راه برای شناسایی کمبودهای عناصر غذایی در درختان انجام آزمون تجزیه برگی است. ولی از آنجا که امکانات آزمایشگاهی و تجهیزات مربوطه در تمام مناطق وجود ندارد شناسایی علایم کمبود عناصر در درختان و جبران آنها می تواند باعث افزایش مقاومت درختان در برابر آفات و ببماریها و افزایش عملکرد محصول در واحد سطح شود. در زیر علایم بارز کمبود عناصر مهم تشریح می گردد:

کمبود عناصر در گیاهان در یک نگاه

 

کلات های آهن

            کلاتهای آهن مؤثرترین کود برای برطرف نمودن آهن در خاکهای آهکی می باشند. آنها یک شیوه خاصی برای کنش و عملیات دارند که از تمامی کودهای دیگر متفاوت است. در حالیکه در دیگر انواع کودها، جزء فعال، عنصری که باید تغذیه شود ( عناصر N یا K، لازم است که عنصر مصرف شده جایگزین شود ) این مسأله در کلاتهای آهن وجود ندارد. 

 

             در خاکهای آهکی به حد کافی آهن وجود دارد و نیازی به آهن بیشتر در خاک نیست ....

 

             .... اما باید به گیاه برای جذب آهن کمک شود.

 

               با کمک کلاتهای آهن، آهن به گیاه رسانده میشود، و آهن بیشتری از خاک قابل حل میگردد، در واقع حالتی که ( اثر رفت و برگشت ) خوانده میشود، بوجود می آید که به گیاه امکان جذب آهن را می دهد.

نقش مولیبدن و علائم کمبود آن

نقش مولیبدن

انتقال مولیبدن احتمالا در آوندهای چوبی صورت می­گیرد. همچنین قدرت جابجایی آن در گیاه نسبتا کم است و به همین دلیل این عنصر در آوندهای آبکشی و سلولهای پارانشیمی متمرکز می­شود. به دلیل ناچیز بودن مقدار مولیبدن قابل جذب در خاک، غلظت آن معمولا در بافت­های گیاهی کم است.

 

علائم کمبود مولیبدن

برگ­ها بعضی لکه­های خال مانند همراه با کلروز بین رگبرگی نشان می­دهند. یک علامت ابتدایی برای کمبود مولیبدن، کلروز سرتاسری عمومی است که شبیه به علامت کمبود نیتروژن است با این تفاوت که بدون رنگ مایل به قرمز در سطح پائینی برگ­ها می­باشد. این امر از نتایج تقاضا برای مولیبدن در احیاء نیترات، که به کاهیده شدن اولیه در آسیمیلاسیون به وسیله گیاه نیاز دارد، می­باشد. بنابراین علایم اولیه کمبود مولیبدن در حقیقت ناشی از کمبود نیتروژن هستند هر چند مولیبدن ماموریت متابولیکی دیگری در گیاه دارد و از این رو علایم کمبود آن حتی هنگامی که نیتروژن احیاء شده در دسترس است، وجود دارد.

نقش بر و علائم کمبود آن

نقش بور

این عنصر برای تشکیل دیواره سلولی، انتقال قندها و نشاسته تشکیل جوانه انتهایی تشکیل دانه و لوله گرده ضروری می­باشد. با وجود اینکه بور در خاک خیلی پویا می­باشد اما در گیاه پویایی آن خیلی کم است. در نتیجه کمبود و سمیت آن هر دو حائز اهمیت است، لذا روش کاربرد بور نقش مهمی در میزان استفاده آن دارد.

 

 

علائم کمبود بور

 

برگ­های دچار کمبود بور یک کلروز عمومی خفیف نشان می­دهند. تحمل گیاهان به تغییرات زیاد مقدار بور، به اندازه­ای است که غلظت­های مورد نیاز برای رشد گیاه تا غلظت­های سمی آن برای گیاهان حساس به بور، اختلاف اندکی دارند.

نقش مس و علائم کمبود آن

نقش مس

مس در ساختار سه نوع پروتئین وجود دارد و چند آنزیم را فعال می­کند. یون­های مس تنها به صورت کمپلکس و قابل مبادله به ماده آلی، متصل و قابل جذب می­باشند. در صورت کمبود مس، برگ­ها کوچک مانده و سرشاخه­های جوان دچار برگ سوختگی می­شوند و در محیط­هایی با PH قلیایی، مس بطور کلی غیر قابل جذب برای گیاه می­باشد، لذا بازده مس موجود در خاک­های ایران بسیار پایین است. این عنصر در سیستم­های آنزیمی اکسیداز-کاتالاز ضروری است و در واکنش­های انتقال الکترون سهیم بوده و فعال کننده چندین آنزیم است. مس در گیاه متحرک نیست، لذا همواره به شکل رسوب در خاک باقی می­ماند.

 

علائم کمبود مس

برگ­های دچار کمبود مس پیچیده شده و دمبرگ آنها به سمت پائین خم می­شود. کمبود مس می­تواند با کلروز خفیف سرتاسری همراه با فقدان فشار ترگر همیشگی در برگ­های جوان، بیان شود. برگ­های به تازگی بالغ شده، مشبک شده، رگبرگ­های سبز همراه با مناطق سفید شده تا خاکستری مایل به سفید از خود نشان می­دهند. برخی برگ­ها، نقاط تو خالی کلروتیکی نشان داده و تمایل به خمیدن به سمت پائین دارند. برگ­ها کوچک و کلروتیک همراه با لکه­های نکروتیک می­شوند.

نقش روی و علائم کمبود آن

نقش روی

روی برای فعالیت چند آنزیم مانند الکل دهیدروژناس و کربنیک انیدراز مورد نیاز است. این عنصر در خاک­ها به مقدار متغیر وجود دارد ولی میزان روی قابل جذب و یون روی پایین است. کمبود آن در ترکیب و تشکیل اسید ریبونوکلئیک و در نتیجه تشکیل پروتئین گیاهی نقش مهمی ایفا می­کند. روی آثار عمیقی در متابولیسم نرمال گیاه دارد و بطور کلی متابولیسم کربوهیدرات­ها، پروتئین، اکسین و فرآیندهای زایشی تحت تاثیر شدید کمبود روی قرار می­گیرند. کمبود روی باعث کاهش 70 – 50 درصدی فتوسنتز، کاهش محتوای کلروفیل، ساختمان غیر نرمال کلروفیل، کاهش تعداد کلروپلاست غلاف آوندی و افزایش فسفر غیر آلی می­شود. روی در تشکیل میوه نیز نقش مهمی داشته و برای جلوگیری از ریزش گل­ها و جوانه­ها توصیه می­شود. در اثر کمبود روی سنتز پروتئین کاهش و اسیدهای آمینه تجمع می­یابند که علت آن کاهش انتقال اسیدهای آمینه و همچنین افزایش تجزیه و تخریب RNA است. در اثر کمبود روی فعالیت آنزیم Rnase افزایش می­یابد که این امر موجب تخریب RNAو کاهش سنتز پروتئین می­گردد.

 

علائم کمبود  روی

 

برگ­ها علامت نکروز پیشرفته بین رگبرگی نشان می­دهند. در مراحل اولیه کمبود روی، برگ­های جوان­تر زرد شده و سطح بالایی برگ­های بالغ، به صورت سوراخ سوراخ در می­آید. همچنین مخروطی شکل شدن آنها رایج است. همچنان­که کمبود پیشرفت می­کند، این علائم به صورت نکروز بین رگبرگی شدیدی ظاهر می­شود اما رگبرگ اصلی مانند مواقع ترمیم کمبود آهن، سبز باقی می­ماند. در بسیاری از گیاهان به ویژه درختان، برگ­ها خیلی کوچک شده، میانگره­ها کوتاه و شبیه به حالت روزت به نظر می­رسند.

نقش منگنز و علائم کمبود آن

نقش منگنز

منگنز در بعضی واکنش­های آنزیمی شرکت می­کند و موجب فعال شدن تعدادی از آنزیم­ها به­ویژه دکربوکسیلار و دهیدروژنارهای چرخه کربس می­شود. این عنصر نیز به صورت دو ظرفیتی قابل تبادل است ولی به شکل نامحلول در خاک وجود دارد. می­توان گفت مهمترین نقش منگنز در گیاه در مرحله فتوسنتز و تولید اکسیژن است که جلوی فعالیت رادیکال­های آزاد را گرفته و مانع از تخریب و انهدام اسیدهای چرب موجود در غشاء می­شود. منگنز همچنین در سنتز قندها موثر است. چوبی شدن ساقه گیاه بستگی به منگنز داشته و در صورتیکه میزان آن کافی باشد گیاه را در برابر کلیه امراض و قارچ ها و آفات مقاوم می­کند. کلروپلاست­ها در گیاهان، حساس­ترین بخش نسبت به کمبود منگنز هستند.

 

 

 

علائم کمبود منگنز

 

برگ­ها کلروز کوچک بین رگبرگی تحت شرایط محدودیت کاربرد منگنز از خود نشان می­دهند. مراحل اولیه کلروز که توسط کمبود منگنز ایجاد می­شود، تا حدی شبیه به کمبود آهن است. این علائم از یک کلروز خفیف در برگ­های جوان و مشبک شدن رگبرگ­ها در برگ­های بالغ، مخصوصاً هنگامی که زیر نور قرار دارند، شروع می­شود. همچنان­که تنش افزایش می­ابد، برگ­ها به رنگ فلز مانند خاکستری تابنده­ای در آمده و لکه­های تیره و مناطق نکروتیک در امتداد رگبرگ­ها پیدا می­شوند. همچنین یک درخشندگی (جلوه) مایل به ارغوانی ممکن است در سطح بالایی برگ­ها ظاهر شود.